Powstanie Styczniowe radomscy weterani 1863 roku

Powstanie - 1863

Szczegóły: Kategoria: Ścieżki edukacyjne; Opublikowano: poniedziałek, 06, październik 2014 23:12; Odsłony: 7796

W bieżącym roku mija kolejna rocznica wybuchu powstania styczniowego. Jest to znakomita okazja do przypomnienia mieszkańcom naszego miasta historii sprzed 150 lat. Wykłady, spotkania okolicznościowe, akademie i uroczystości organizowane w celu upowszechnienia wiedzy o powstaniu i oddania hołdu jego uczestnikom są ważne i konieczne, zapewne będzie ich sporo zorganizowanych w naszym mieście. To dobrze.

Jako długoletni nauczyciel wiem, że nic tak nie przybliża minionych wydarzeń i nie angażuje słuchaczy, jak opowieść o ludziach, którzy w nich uczestniczyli. Jak pokazanie tych tragicznych i heroicznych chwil poprzez losy ich bohaterów, niezależnie od tego, czy byli prostymi żołnierzami, dowódcami czy też organizowali pomoc i wsparcie działając na zapleczu głównych wydarzeń militarnych i politycznych. Niestety , na lekcjach historii we współczesnej szkole nie ma na to czasu. Dlatego też niniejszy przewodnik po kolejnej „ ścieżce edukacyjnej”, zorganizowanej z inicjatywy parafii św. Wacława na cmentarzu przy ulicy Limanowskiego ma zamiar tę lukę wypełnić. Zaznaczam jednak, że nie ma on ambicji naukowych ani nawet popularnonaukowych, jego zamysł jest wyłącznie edukacyjny. To kryterium spowodowało, że spośród ponad czterdziestu znanych mi i udokumentowanych źródłowo postaci uczestników i weteranów powstania z Radomia i okolic wybrałem czternastu z nich. Dlaczego? Uważam, że nadmiar informacji może jedynie skomplikować i zagmatwać jasność przekazu.

Kolejny problem, to dlaczego Oni ? No właśnie, i tu kolejny kłopot. Kłopot, przed którym stoi każdy, kto musi dokonać racjonalnego wyboru no i rzecz jasna go autoryzować i udokumentować. Zaprezentowana w niniejszym przewodniku galeria weteranów i uczestników powstania, pochowanych na najstarszym cmentarzu Radomia, jest według mojej wiedzy, reprezentatywna zarówno w stosunku do przekroju społecznego dziewiętnastowiecznego miasta, jak również uczestników powstania w skali globalnej. Są wśród nich rzemieślnicy, urzędnicy, nauczyciele, gimnazjaliści i studenci oraz obywatele ziemscy. Ważną wspólną cechą jest fakt, że aż siedmiu z nich walczyło pod rozkazami Dionizego Czachowskiego. Postać pułkownika Czachowskiego, wybitnego wodza i naczelnika wojennego województwa sandomierskiego jest ściśle związana z Radomiem. Dowodzony przez niego III batalion wchodzący w skład oddziałów generała i dyktatora powstania Mariana Langiewicza śmiało można nazwać „radomskim”. To tu, w Radomiu, w kaplicy kościoła o.o. Bernardynów, spoczywa ciało bohaterskiego wodza powstania, a na cmentarzu przy ul. Limanowskiego członkowie jego rodziny: córka Julia Leszczyńska i jej mąż Rafał (kw.10B) oraz wnuczka Maria Magnus i prawnuczka Zofia Milcarz (kw.3c).

A co z pozostałymi uczestnikami tego niezwykłego w dziejach naszego narodu zrywu patriotycznego? Niektórzy z nich nie doczekali Wolnej Polski ,zmarli przed 1918. Taki los spotkał Gustawa Mierzanowskiego, oraz Kazimierza Święcickiego. Byli i tacy, którzy zmarli w przytułku, a ich ziemne groby nie wytrzymały próby czasu. Pogrzeby innych stały się okazją do patriotycznych manifestacji zarówno w okresie końca I-wojny światowej, jak i pierwszych latach niepodległości. W wolnej Polsce doczekali uznania i chwały należnej bohaterom narodowym. To właśnie Oni, jak to często w historii bywa, z racji na zachowane dokumenty i przekazy źródłowe, stali się głównymi bohaterami prezentowanej ścieżki edukacyjnej.

Temat ten wymaga dalszych prac historycznych. Zachęcam do nich, nie tylko historyków, ale i mieszkańców miasta zainteresowanych dziejami własnej rodziny. Być może w przekazach ustnych i dokumentach rodzinnych zachowała się pamięć o tych niezwykłych ludziach. Warto ocalić ją od zapomnienia.

Janusz Wieczorek

Materiał zebrał i opracował Janusz Wieczorek ze Społecznego Komitetu Ochrony Zabytkowego Cmentarza Rzymskokatolickiego w Radomiu, korzystając ze zbiorów własnych oraz:

strony internetowej www.powstanie1863.muzeumhistoriikielc.pl,
materiałów radomskiego Koła Weteranów 1863 (AP Radom, zespół 369 i 698),
zeszytów wydawanych przez SKOZCR w Radomiu cz. I-III pod redakcją nauk. Ryszarda Brykowskiego,
oraz wspomnień radomskich weteranów Powstania Styczniowego „Gdzie mogił powstańczych kopce…” opracowanych przez Przemysława Bednarczyka i Sebastiana Piątkowskiego i wydanych przez Muzeum Wsi Radomskiej, Radom.

Fot. Ewa i Remigiusz Kutyła

Wydawca: Parafia św. Wacława w Radomiu

Menu

Powstanie - 1863