Społeczny Komitet Ochrony Zabytkowego Cmentarza Rzymskokatolickiego w Radomiu

Szczegóły

Utworzono: czwartek, 13, czerwiec 2019 13:53

Poprawiono: czwartek, 13, czerwiec 2019 13:56

Społeczny Komitet Ochrony Zabytkowego Cmentarza Rzymskokatolickiego w Radomiu wraz parafią św. Wacława rozpoczął, prace renowacyjne dziewiętnastowiecznych, zabytkowych nagrobków: Emilii z Wolskich Targowskiej oraz rodziny Bełkowskich i Napiórkowskich, na  radomskiej nekropolii rzymskokatolickiej (Limanowskiego/Dębowa).

Renowacje  SKOZCR w Radomiu i parafii św. Wacława obejmują w br., dwa kamienne, dziewiętnastowieczne pomniki: Emilii z Wolskich Targowskiej oraz rodziny Bełkowskich i Napiórkowskich. Łączny  koszt prac konserwatorskich, został wyceniony na ponad 94 tys. zł.  Wykonawcą prac jest renomowana pracownia konserwatorska Grzegorza Świerczyńskiego, która już we wcześniejszych latach współpracowała z Komitetem i parafią św. Wacława.

- Tegoroczne prace, to  bardzo duży wysiłek finansowy, dlatego bardzo liczymy na dobre efekty listopadowej kwesty na cmentarzu, ale również cieszymy się, że parafii św. Wacława, będącej zarządcą cmentarza rzymskokatolickiego i dyrekcji nekropolii Pani Edycie Sitarskiej, udało się cześć środków pozyskać z dotacji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków – dodaje Adamiec.

Program prac konserwatorskich, zatwierdzony przez konserwatora zabytków, w przypadku obu pomników, będzie polegał po dokonanym we wtorek całkowitym demontażu obiektów,  na przeprowadzeniu skomplikowanych zabiegów konserwatorskich w pracowni konserwatorskiej.

- Niestety pomnik Emilii z Wolskich Targowskiej, wraz z całą strukturą komory grobowej, uległ bardzo poważnemu zniszczeniu. W  listopadzie ubiegłego roku, w zasadzie doszło do katastrofalnego zapadnięcia się gruntu pod pomnikiem, a dwie płyty bezpośrednio nakrywające kryptę, w znacznej części osunęły się poniżej poziomu podmurówki. W trakcie upadku pomnika najmocniej ucierpiał element zwieńczenia, z którego ozdobna korona liści akroterionów została prawie w połowie utrącona. Blok z wykutymi inskrypcjami stracił kilka obszernych fragmentów na narożach i krawędziach. Każda z dwóch zapadniętych kamiennych płyt, ważyła ponad 1.5 tony, dlatego konieczne było, przy demontażu, użycie ciężkich urządzeń dźwigowych  – opisuje destrukcji pomnika Adamiec.

Drugi z dziewiętnastowiecznych nagrobków,  rodziny Bełkowskich i Napiórkowskich (Rocha Bełkowskiego, Romualda Napiórkowskiego, Józefy Bełkowskiej - 10B/1/7, grób 4007),  znajduje się w centralnej części cmentarza, przy głównej alei (obok dzwonnicy). Kompozycja nagrobka opiera się na stylistyce klasycystycznej czerpiącej proporcje i detale z architektury antycznej: kolumna  z kanelowaniem  osadzona na czworobocznym podwyższonym cokole.  Na  kształt  nagrobka o charakterze wertykalnym składają się kamienne elementy ułożone jeden na drugim: kamienna podmurówka, prostokątna płyta zakrywająca kryptę, na płycie centralnie umieszczony stopień na jej narożnikach cztery słupki, powyżej centralnie baza – cokół,  następnie trzon z inskrypcjami, nakrywa, baza kolumny, trzon kolumny na planie koła, nakrywa-profilowane zwieńczenie kolumny także na planie koła, na szczycie  żelazny krucyfiks. Materiał kamienny użyty do wykonania elementów nagrobka to szaro- beżowy piaskowiec szydłowiecki. 

Stan zachowania nagrobka Bełkowskich i Napiórkowskich jest również bardzo zły i wynika z ciągłego oddziaływania warunków atmosferycznych  na obiekt znajdujący się w bliskiej ekspozycji od ulicy Limanowskiego.   Użyty do wykonania  nagrobka materiał to szaro-beżowy, drobnoziarnisty piaskowiec szydłowiecki, który jest materiałem niejednorodnym i w partiach o słabszym spoiwie ulega wytrawianiu przez roztwory kwaśne (kwaśne deszcze) oraz podatny jest na niszczące działanie soli rozpuszczalnych w wodzie. Liczne wyługowania i wżery widoczne są na bokach ( wschodniej i zachodniej stronie) bloku inskrypcyjnego. Dwa z czterech kamiennych słupków osadzonych pierwotnie na płycie nagrobka pozostały na swoich miejscach natomiast dwa pozostałe leżą obok w bardzo złym stanie: oderwane duże fragmenty dolnych i górnych części materiału kamiennego.  Na fotografii sprzed ok. 8-10 lat widoczne są żelazne pręty  osadzone w narożnych  słupkach  tworzące rodzaj parkanu. Zwiększenie objętości korodujących prętów  spowodowało rozpojenie i oderwanie kawałków kamiennych słupków. Od frontu na gzymsie profilowanym bezpośrednio nad blokiem z inskrypcją widoczny jest „flek” – uzupełnienie kamienne świadczące o podejmowanych w przeszłości naprawach  nagrobka. Tuż obok oderwany narożnik gzymsu z przełamem pokrytym nawarstwieniami co świadczy o wieloletnim charakterze uszkodzenia.

- Elementy piaskowcowe, pokryte są nawarstwieniami pochodzenia atmosferycznego o zróżnicowanym charakterze; od cienkich szarych w partii ścian cokołu przez czarne grube w partii zwieńczenia, gzymsów i piedestału  po zielono brunatne solne naskorupienia na gzymsach .  Powierzchnie poziome lub zbliżone do poziomych pokryte są grubymi nawarstwieniami pochodzenia  mikrobiologicznego: mchy i porosty,  oraz atmosferycznego; ciemnoszare naskorupienia.  W procesie konserwacji kamiennych elementów nagrobka konieczna będzie  szczególna uwaga konserwatorów, w celu  odtworzenia uszkodzonych fragmentów,  z starannie dobranego materiału kamiennego. Okrągła nakrywa kolumny nagrobka zostanie sklejona i sklamrowana kotwami ze stali nierdzewnej – opisuje stan i zakres koniecznych prac renowacyjnych nagrobka Napiórkowskich/Bełkowskich, przewodniczący Adamiec.

Oba nagrobki zostaną po odnowieniu zaprezentowane, odwiedzającym radomską nekropolię, przed listopadowymi świętami Wszystkich Świętych.

autor: red. SKOZCR w Radomiu

• « poprz.
• nast. »